Abortus, de schaduwzijde van het aflammerseizoen!

Vaginaalswabs, keelswabs of pathologisch onderzoek? Wat moet u doen indien er abortus (vroeggeboorte) optreedt bij één of meerdere ooien of geiten in uw koppel? Abortus komt voor bij drachtige dieren en kan een rol spelen tijdens het aflammerseizoen. De oorzaak kan besmettelijk en niet-besmettelijk zijn. Niet-besmettelijke oorzaken kunnen bijvoorbeeld zijn: Stress of ziekte van het moederdier, verkeerd gebruik van medicatie of door het eten van giftige planten.

Wat is abortus eigenlijk?
De draagtijd van een schaap is normaal 147 dagen (spreiding 139-151 dagen) en van een geit 151 dagen (spreiding 143-159 dagen). Wanneer de dracht voor 42 dagen wordt afgebroken hoeft men niet altijd iets aan het dier te zien. Dieren kunnen weer opnieuw bronstig worden of blijven leeg. De vruchten kunnen dan geresorbeerd worden. Dit wordt ook wel vroeg embryonale sterfte genoemd. Wordt de dracht afgebroken voorbij de 42 dagen, dan spreken we van abortus. De  kans bestaat dat er uitvloeiing of resten van dracht kunnen worden gezien. Afhankelijk van het stadium van de dracht zal dit meer of minder zijn.

Gevaar voor de mens
Veel van de besmettelijke oorzaken van abortus zijn zoönosen. De ooi of de geit draagt dan een van dier op mens overdraagbare aandoening bij zich en vormt daardoor een risico voor de mensen die met het dier in contact komen. Het dringende advies is dan ook om mensen die in de risicogroep vallen (kinderen, ouderen, zwangere en zieke mensen) niet te laten helpen bij het aflammeren of de verzorging van de schapen en geiten rondom de aflammerperiode of bij abortus.

Besmettelijke boosdoeners
In Nederland zijn Campylobacter spp., Chlamydia abortus, Toxoplasma gondii en Listeria spp. de meest voorkomende oorzaken van besmettelijke abortus bij schapen en geiten. Dit zijn allemaal zoönosen en vormen dus een risico voor mensen. Daarnaast kunnen schapen en geiten elkaar ook besmetten. Het moederdier wordt door deze ziektes vaak niet ziek en abortus kan plaatsvinden in verschillende stadia van de dracht. Indien een ooi of geit in een vroeg stadium verwerpt, wordt er niet altijd een vrucht gevonden. Als ze in een later stadium van de dracht verwerpt, kan het zijn dat ze daar zelf wat onrustig van wordt, minder eet en wat sloom is.

Wat te doen bij abortus?
Wanneer een dier in de koppel aborteert zijn de onderstaande punten van belang:

• Haal het betreffende dier uit de koppel.
• Indien mogelijk: maak de plek waar vrucht, vruchtwater en/of nageboorte terecht is gekomen, goed schoon.
• Laat een ooi die verworpen heeft geen andere lammeren zogen.
• Biedt vrucht én nageboorte aan voor nader onderzoek om zo een diagnose voor het verwerpen vast te stellen (lees hieronder verder).

Oorzaak achterhalen
Indien een schaap of geit verwerpt, is het aan te raden om pathologisch onderzoek te laten doen om de oorzaak te achterhalen. Om een goed onderzoek te laten doen, is het belangrijk dat de dode vrucht(en) maar ook de nageboorte onderzocht worden. Bewaar deze gekoeld bij elkaar en neem dezelfde dag contact op met onze praktijk. Onze dierenartsen kunnen u dan verder helpen om het in te sturen en het onderzoek zo goed mogelijk te laten verlopen. De kans dat de oorzaak van het verwerpen gevonden wordt, is met pathologisch onderzoek het grootst. De kosten voor pathologisch onderzoek incl. ophalen door de Gezondheidsdienst voor Dieren zijn ongeveer €150,-.

Het is ook mogelijk om door middel van het nemen van een diepe keelswab bij het geaborteerde lam bacteriële oorzaken van abortus te onderzoeken. De materialen om keelswabs te nemen, kunnen bij ons besteld worden. U kunt zelf de keelswab nemen, maar onze dierenartsen kunnen dat ook voor u doen. Indien u dit wilt, meld dit dan als u de afspraak maakt. De dierenarts die het onderzoek uitvoert, neemt de benodigde materialen mee.  Dit onderzoek, indien u het zelf uitvoert, kost ongeveer €110,-. Het nadeel van dit onderzoek is dat niet alle verwekkers van abortus op deze manier gevonden kunnen worden.

Heeft u geen abortus gehad, maar wilt u wel weten wat de Chlamydia status is van uw schapen? Dan kunt u de Chlamydia Check van de Gezondheidsdienst voor Dieren zelf uitvoeren. Chlamydia wordt, ook indien er geen sprake is van abortus, door geïnfecteerde dieren in grote mate uitgescheiden tijdens het aflammeren. Dat is dan ook het moment waarop mensen besmet kunnen raken. Door zelf na aflammeren swabs te nemen van de vagina van de ooi of geit, kunt u op een simpele manier de status van uw dieren bepalen. Voor een bedrijf met minder dan 20 aflammerende dieren kost dit pakket ongeveer €76,-. U kunt dit pakket zelf aanvragen bij de Gezondheidsdienst voor dieren, zodat u het voor het aflammerseizoen in huis heeft. Wij kunnen u hierbij uiteraard ook helpen.

Heeft u vragen over abortus en wilt u advies? Neem dan contact op met onze praktijk via 0348-442653, zodat onze dierenartsen u verder kunnen helpen.